De klimaattop COP 30, die in november plaatsvindt in Belém, Brazilië, belooft een beslissend keerpunt te worden voor de mondiale klimaatdiplomatie. Na de teleurstellingen van eerdere conferenties — met name COP 29, die werd bekritiseerd vanwege onvoldoende financiële toezeggingen en vastgelopen discussies over het uitfaseren van fossiele brandstoffen — wordt de relevantie van deze jaarlijkse bijeenkomsten steeds vaker in twijfel getrokken.
Het Braziliaanse voorzitterschap van COP 30 wil het evenement nieuw leven inblazen door het efficiënter te maken en te vermijden dat nieuwe, controversiële onderwerpen de aandacht afleiden. Maar de vraag blijft: zullen de afgevaardigden hun nationale belangen kunnen overstijgen om tot concrete vooruitgang te komen?
Een context van teruglopende engagementen
De conferentie vindt plaats in een periode van afnemende klimaat- en milieutoezeggingen. Slechts weinig ondertekenaars van het Akkoord van Parijs hebben hun Nationaal Bepaalde Bijdragen (NDC’s) voor 2035 ingediend, waarin hun emissiereductiedoelstellingen worden vastgelegd. In de Verenigde Staten ligt de klimaatfinanciering stil onder de nieuwe regering. In Brazilië heeft de nationale olieautoriteit onlangs nieuwe boringsrechten toegekend nabij de monding van de Amazone — een illustratie van de voortdurende afweging tussen economische groei en klimaatbescherming.
Ter gelegenheid van het tiende jubileum van het Akkoord van Parijs wil het Braziliaanse voorzitterschap de debatten heroriënteren op veerkracht, systeemverandering en klimaatrechtvaardigheid, zonder dat één enkel thema — zoals klimaatfinanciering bij COP 29 — de agenda volledig domineert. Het doel is om klimaatbeleid dichter bij de reële economie en het dagelijks leven te brengen, en de ambitie te koppelen aan concrete realiteit.
Verwachte hoofdthema’s van COP 30
Energietransitie
De conferentie zal proberen de gebruikelijke conflicten over de uitfasering van fossiele brandstoffen te vermijden en zich in plaats daarvan te richten op de groei van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en sectorale transformatie. Toch wordt de geloofwaardigheid van deze systeemverandering ondermijnd door het teruglopen van klimaatfinanciering in de VS, de populistische druk op groene beleidsmaatregelen in Europa, en het feit dat China — ondanks zijn leiderschap op het gebied van hernieuwbare energie — nog steeds in hoog tempo kolencentrales goedkeurt. Deze kloof tussen uitgesproken ambitie en werkelijke dynamiek illustreert zowel China’s invloed als het gebrek aan geloofwaardigheid van internationale toezeggingen.
Rechtvaardige transitie
Brazilië wil rechtvaardigheid en gelijkheid centraal stellen met het concept van een rechtvaardige transitie — een eerlijke overgang naar een koolstofarme economie. Ondanks het terugtrekken van de VS uit het Just Energy Transition Partnership, zou COP 30 kunnen voortbouwen op de vooruitgang die in juni in Bonn werd geboekt, met name rond de betrokkenheid van jongeren. Toch zijn concrete stappen nodig op het vlak van financiering, klimaateducatie, omscholing naar groene vaardigheden en sociale bescherming.
Biodiversiteit
Dit thema zal waarschijnlijk een ondergeschikte rol spelen. Brazilië kampt intern met complexe kwesties, zoals de opschorting van het Amazone-sojamoratorium, dat bedoeld was om ontbossing tegen te gaan. Niettemin zal het land naar verwachting een fonds van 125 miljard dollar lanceren om landen te belonen die hun bossen beschermen — al blijft de steun van rijke landen onzeker.
Landbouw en voedselsystemen
COP 30 zal zich naar verwachting ook buigen over de transformatie van voedselsystemen als hefboom voor veerkracht en emissiereductie. Technologie zal hierbij een sleutelrol spelen.
Aanpassing aan fysieke risico’s
Klimaataanpassing zal een belangrijk thema zijn, met de voortzetting van het ondersteuningsprogramma voor Nationale Aanpassingsplannen (NAP’s) van de meest kwetsbare economieën. De kloof tussen de behoeften en de beschikbare financiering voor aanpassing is erkend, en het voorzitterschap dringt erop aan dat aanpassing een pijler wordt van wereldwijd beleid en infrastructuur. Hoewel een forse stijging van de fondsen onwaarschijnlijk is, zou het globale aanpassingsdoel, dat duidelijke indicatoren voor vooruitgang moet vastleggen, een tussenstap kunnen vormen.
Menselijke en sociale ontwikkeling
De impact van klimaatverandering op de gezondheid en de noodzaak van veerkrachtige gezondheidszorgsystemen zullen centraal staan in de debatten. Brazilië bereidt een actieplan voor om de gezondheidssector aan te passen aan de veranderende klimaatomstandigheden.
Klimaatfinanciering
2025 is tot dusver een moeilijk jaar voor klimaatfinanciering: verschillende grote banken hebben zich teruggetrokken uit de Net-Zero Banking Alliance, de Amerikaanse Federal Reserve heeft zich teruggetrokken uit het Network for Greening the Financial System, en de financiering van fossiele energie blijft toenemen. Toch zijn er, buiten Amerikaanse invloed, positieve signalen te zien, onder meer in China, waar gewerkt wordt aan meer regelgevende transparantie.
Klimaattechnologieën
Technologie zal cruciaal zijn om klimaatfinanciering te stimuleren en een rechtvaardige verspreiding van innovaties te waarborgen. Na de nadruk op digitalisering tijdens COP 29 zal COP 30 de nieuwste technologische doorbraken presenteren.
Conclusie
Dat COP 30 plaatsvindt in Belém, aan de poort van het Amazonewoud, symboliseert zowel de urgentie als de complexiteit van de mondiale klimaatuitdagingen. Hoewel een volledig consensus onwaarschijnlijk lijkt, zouden verbintenissen rond aanpassing, gezondheid en technologie de COP opnieuw betekenis en geloofwaardigheid kunnen geven — en de internationale klimaatdialoog terugbrengen naar haar essentie: de verbinding tussen menselijke vooruitgang en planetaire grenzen.
